Η Ελλάδα, μακριά από τα νησιά, είναι συχνά μια αποκάλυψη. Απαλλαγούμε από τα κλισέ, ξεχνάμε τα πλήθη.
Και μερικές φορές... απομακρυνόμαστε ακόμη και από τους σεισμούς και πρώτα από όλα από την καταστροφική βουή του μαζικού τουρισμού. Για παράδειγμα, στη Θεσσαλία, την πατρίδα μου, και πολύ περισσότερο, εν μέσω χειμώνα.
Θεσσαλία τον χειμώνα. Αμπελάκια, Ιανουάριος 2025
Στην αληθινή θεσσαλική χώρα ανακαλύπτουμε αυτή την ώρα χιόνι, ομίχλη, αλλά εξίσου συχνά έναν υπέροχο ήλιο αποκατάστασης. Η «μεγάλη ιστορία», οι «μικρές ανθρώπινες ιστορίες» και η ηρεμία στην εκκίνηση. Όπως η πόλη των Αμπελακίων, στα ελληνικά «τα Αμπελάκια», ανάμεσα στον Όλυμπο και το βουνό του Κισσάβου, 5 χλμ. από τα φαράγγια των Τεμπών και στα 450 μ. υψόμετρο, αυτό το ιστορικό χωριό αξίζει την παράκαμψη.
Σίγουρα, η πόλη που είχε σχεδόν 500 κατοίκους το 2001 έχει μόνο 326 κατοίκους το 2021. Ωστόσο, ήταν διάσημη για τον μεγάλο συνεταιρισμό αγροτών, τεχνιτών, εργατών και εμπόρων με περισσότερα από 6.000 μέλη, όλοι που ασχολούνταν με διάφορες ικανότητες στην παραγωγή και πώληση του κόκκινου και του λευκού βαμβακιού του 19ου αιώνα στις αρχές του 19ου και του τέλους του 18ου αιώνα.
Στο αρχοντικό Geórgios-Schwartz ή Mávros. Αμπελάκια, Ιανουάριος 2025
Έτσι, οι πλούσιες κατοικίες της περιόδου εξακολουθούν να είναι τόσο εντυπωσιακές, κυρίως το φέουδο του Γεώργιου-Σβαρτς ή του Μαύρου (1738-1824), που σημαίνει «Μαύρος» στα ελληνικά, άσκησε στην εποχή του το κύρος του διαχειριστή του συνεταιρισμού των Αμπελακίων, όπως ήταν και ο τελευταίος επικεφαλής της τράπεζας πριν από την τοπική οικονομία υπό τον Ναπολέοντα.
Τα Αμπελάκια έτσι γνώριζαν μεγάλη ακμή στο παρελθόν. Τον 18ο αιώνα το χωριό ήταν διάσημο σε όλη την Ευρώπη για την κατασκευή και τη βαφή υφασμάτινων ινών και αυτή η ευημερία μετατράπηκε σε όμορφα σπίτια, βιβλιοθήκες, σιντριβάνια, καλοστρωμένους δρόμους και πρώτα απ' όλα οδήγησε σε σχεδόν αυτονομία... έστω και με οικονομικά με τη μορφή φόρων, από τους Οθωμανούς σκληροπυρηνικούς, σκληροτράχηλους.
Στο αρχοντικό Geórgios-Schwartz ή Mávros. Αμπελάκια, Ιανουάριος 2025
Μια πόλη ενσωματωμένη, πρέπει να ειπωθεί, σε ένα από τα ομορφότερα τοπία της Ελλάδας, πανέμορφα και όμως μυστηριώδη, ακόμα και μυστικιστικά από τα αρχαία χρόνια. Ακριβώς, η κοιλάδα των Τεμπών, είναι το τοπωνύμιο που δόθηκε από την Αρχαιότητα στο φαράγγι που έσκαψε ο Πηνειός ποταμός, ανάμεσα στον Όλυμπο στα Βόρεια και στο όρος Όσσα στα νότια, για να ανοίξει ένα πέρασμα από τον θεσσαλικό κάμπο προς τη θάλασσα.
Περιτριγυρισμένη από χιονισμένα βουνά το χειμώνα, η κοιλάδα αφιερώθηκε για πρώτη φορά στη λατρεία του Απόλλωνα. Κάθε εννιά χρόνια, η πομπή που αποστέλλονταν από τους Δελφούς ερχόταν εκεί για να μαζέψει την ιερή δάφνη με την οποία στεφανώνονταν οι νικητές των Πυθικών Αγώνων: ο ναός του θεού βρισκόταν σε μια κοιλάδα στη δεξιά όχθη.
Χιονισμένα βουνά το χειμώνα. Θεσσαλία, Ιανουάριος 2025
Υπάρχει, ωστόσο, το στοιχειωμένο των τόπων, που δεν είναι κάτι καινούργιο. Στην αρχαιότητα, πρώτα απ' όλα, οι εξαγνισμοί που γίνονταν σε αυτά τα μέρη για να ξορκίσουν την υπολειμματική αρνητικότητα, κάθε εννιά χρόνια, με τελετές στις οποίες συμμετείχαν κυρίως παιδιά και νέοι, γιατί τα Τέμπη θεωρούνταν φορτισμένα με μια παράξενη αρνητική ενέργεια, δεδομένου ότι το μυθολογικό τέρας Πύθων είχε καταφύγει εκεί... πληγωμένο, και στη συνέχεια είχε θανατωθεί από τον Απόλλων.
Ο Απόλλωνας είναι, ως γνωστόν, ο κατ' εξοχήν θεός της νεότητας! Έτσι, οι ιεράρχες του καθάρισαν τον τόπο, για να προστατεύσουν τους ανθρώπους, αποκαθιστώντας την Απολλώνια αρμονία και εξασφαλίζοντας τη νίκη επί του χαοτικού Πύθωνα. Ωστόσο, ακόμη και ο νικημένος Πύθων αντέδρασε. Το μίασμα του τότε προφανώς μεγάλωσε ανεξέλεγκτα. Και ο Πύθων είχε δίψα για εκδίκηση απέναντι σε όλα όσα του θύμιζε Απόλλωνα: Τίποτα δεν είναι πιο απολλώνιο από τη νιότη. Εξ ου και η δολοφονία πολλών νέων που ανηφόριζαν την κοιλάδα με κατεύθυνση Νότο-Βορρά.
Ο τεκέ του Χασάν-Μπαμπά. Τέμπη, Ιανουάριος 2025
Αργότερα, οι Βυζαντινοί το ονόμασαν Témpi Lykóstomo (ελληνικά για το «Στόμα του Λύκου»), ενώ οι Οθωμανοί το ονόμασαν Boghaz («το ντεφιλέ») και έχτισαν εκεί το Téké του Hassan-Baba, το οποίο συμπτωματικά ήταν ένα μεγάλο μοναστικό συγκρότημα των εσωτερικών μπεκτασήδων και του τάγματος των μπεκτασήδων.
Και στην εποχή μας, εδώ και τριάντα περίπου χρόνια, έχουν συμβεί τρία ατυχήματα ανηφορίζοντας προς τα Τέμπη και κανένα προς τα Τέμπη... με πολλά θύματα, δυστυχώς όλα νεαρά.
Καθώς ειδικά στις 28 Φεβρουαρίου 2023, το λεγόμενο σιδηροδρομικό ατύχημα της Λάρισας, μεταξύ επιβατηγού και εμπορευματικού τρένου, έγινε κοντά στα Τέμπη. Προκάλεσε το θάνατο τουλάχιστον 57 ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 85, καθιστώντας το ένα από τα πιο σοβαρά σιδηροδρομικά ατυχήματα στην Ελλάδα και επίσης ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα, δεδομένου ότι η εμπορευματική αμαξοστοιχία φέρεται να μετέφερε παράνομα εύφλεκτα υλικά με σκοπό την παραβίαση καυσίμων και ότι η κυβέρνηση που εξακολουθεί να βρίσκεται στην εξουσία (Φεβρουάριος 2025) θα έχει κάνει τα πάντα για να καλύψει το φαύλο.
Προς το μνημείο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος της 28ης Φεβρουαρίου 2023. Τέμπη, Ιανουάριος 2025
Κάτι που κάνει κάποιους Έλληνες να λένε ότι ο Απόλλωνας καταδίωκε τον Πύθωνα από τους Δελφούς, όπου τον τραυμάτισε, ανέβαινε στα Τέμπη για να βεβαιωθεί ότι το τέρας θα πέθαινε... αλλά ο Πύθων εκδικήθηκε διαχρονικά τον νεαρό Απόλλωνα που είχε ανέβει σε αυτά τα μέρη, σκοτώνοντας τους νέους που ανέβηκαν στα Τέμπη...
« Γι’ αυτό, το 2023, μόνο το τρένο που ανεβαίνει θα πρέπει να είναι το επιβατικό και δεν θα πρέπει να διασχίζει κανένα άλλο τρένο. Και οι άτυχοι νεκροί είναι πάντα νέοι που ανηφορίζουν προς τα βόρεια, εικόνες τόσο μισητές του νεαρού Απόλλωνα που κάποτε νικούσε . Ελλάδα μύθοι και θρύλοι…
Ειρηνική χώρα. Θεσσαλία, Ιανουάριος 2025
Πέρα από τους μύθους... όπως τόσες πραγματικότητες, η Θεσσαλία, όπως και όλη η βόρεια Ελλάδα, είναι μια ειρηνική, όμορφη και, για να είμαι ειλικρινής, αξιόλογη χώρα. Αυτός είναι ο λόγος που αυτή η ακόμα ασυνήθιστη Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσέγγισής μας για την ανακάλυψη και το ταξίδι μέσω Ελλάδας Διαφορετικά.
Η όμορφη χώρα είναι επομένως ωμή, για να μην πω μερικές φορές βάναυση, αν λάβουμε υπόψη τις πραγματικότητες που συνδέονται με τις οικονομικές κρίσεις, καθώς και τα γεγονότα. Δεν κρύβω τίποτα από τους συμμετέχοντες στις αυτο-ξεναγήσεις μου, για παράδειγμα την υπαρξιακή αγωνία των Θεσσαλών κτηνοτρόφων, ειδικά μετά τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023, που μεταξύ άλλων έπληξαν το χωριό της μητέρας μου, τον Παλαμά, στην Περιφέρεια Καρδίτσας.
Η μεγάλη ιστορική εκκλησία. Παλαμάς, Ιανουάριος 2025
Ωστόσο, η μεγάλη και όμορφη ιστορική εκκλησία της πόλης επισκευάστηκε και μάλιστα αναστηλώθηκε, και η ελπίδα να ξαναρχίσει κάπως το νήμα της ζωής, ας πούμε οικονομική, αναπτερώθηκε. Και στη μεγάλη κεντρική πλατεία, που έχει ξαναστρωθεί, μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας κουβεντιάζοντας με τους ντόπιους που είναι ακόμα εκεί, αν είναι δυνατόν ακόμη και... με ταυτόχρονη μετάφραση στα γαλλικά.
Μια ελληνική χώρα, αν όχι βαθιά και γεμάτη ιστορία όπως οι Μυκήνες… αλλά χωρίς να το λέμε πολύ δυνατά. Είναι τότε μια Ελλάδα… σε χαμηλή τάση σίγουρα, αλλά διατηρώντας πολλές πτυχές του χαρακτήρα της. Μακριά, τελικά, τόσο μακριά από τα νησιά, παραμένει ακόμα αυτή η ελληνική ταυτότητα, τόσο μακριά από τη συντριπτική ταυτότητα του μαζικού τουρισμού.
Ελληνική χώρα κατά τα άλλα βαθιά. Θεσσαλία, Ιανουάριος 2025
Μην ξεχνάτε να επισκεφτείτε, κάτω από τη χιονισμένη Πίνδο, αυτούς τους ξεχασμένους αρχαιολογικούς χώρους, ή ακόμα και μόλις ανασκαφές αυτή τη στιγμή. Διότι, όπως μας εξηγούν με τον τρόπο τους οι φίλοι μας οι ντόπιοι αρθρογράφοι, « η αδιαφορία του Υπουργείου Πολιτισμού για την περιοχή μας είναι αν όχι θρυλική τότε τόσο χρόνια, εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις ».
Παράλληλα, και παρά τα Μετέωρα με τους πολλούς επισκέπτες… μάλλον βιαστικούς, για να μην πω κρυφούς, η Θεσσαλία αντιπροσωπεύει μόλις το 1% περίπου των τουριστικών εσόδων στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για ολόκληρη τη σεζόν 2024.
Η μεγάλη ιστορική εκκλησία. Παλαμάς, Ιανουάριος 2025
Στο χωριό βέβαια μας υποδέχτηκαν με όλη τη χαρά που μπορούσε και μάλιστα να φανταστεί κανείς. Ο ξάδερφός μου και η γυναίκα του ετοίμασαν τον καφέ, μετά το γεύμα, το παραδοσιακό πιάτο χοιρινό με πράσο και κρεμμύδια. Έχει πάρει πίσω τη γη του, η οποία είχε πλημμυρίσει πριν από ένα χρόνο, αλλά η απόδοση δεν θα είναι τόσο καλή όσο στο παρελθόν.
Μετά, μιλήσαμε για το παλιό σπίτι του παππού μας, άλλοτε τόσο ψηλό για εμάς τα παιδιά, με τους δύο ορόφους του και που δεν υπάρχει εδώ και σχεδόν 40 χρόνια... υποχρεώνει η νεωτερικότητα. Γευματίσαμε και στον κήπο, σκεπασμένο, φυσικά, αλλά ο όμορφος ήλιος ήταν έξω, όπως και τα σκυλιά μας και άλλες θεσσαλικές γάτες, περήφανες γι' αυτό.
Κάτω από τη χιονισμένη Πίνδο. Θεσσαλία, Ιανουάριος 2025
Και αυτό που είναι καινούργιο εδώ και 40 χρόνια είναι ότι ήδη καλλιεργούνται ελιές σε αυτή τη δυτική Θεσσαλία... και το λάδι που καταναλώνεται εκεί προέρχεται από τα χωριά ακριβώς απέναντι, κάτω από την Πίνδο.
Η Ελλάδα εκτός πεπατημένης πίστας, σαν να ξεφεύγει από τα συνηθισμένα. Ή αλλιώς, όπως τόνισε ο αείμνηστος Michel Sivignon στο έργο του, « η πεδιάδα της Θεσσαλίας είναι πιθανώς μια από τις ελληνικές περιοχές που έχει μετατραπεί ταχύτερα από το 1950. Μια κοινωνία μικροαγροτών έχει τροποποιήσει τις καλλιέργειές της, με την εισαγωγή του βαμβακιού και των ζαχαρότευτλων, ταυτόχρονα με την οργάνωση, την ενοποίηση και την ενοποίηση γης. Αυτή η μοναδικά μεταβαλλόμενη κοινωνία, εμποτισμένη με εμπορικές ανησυχίες, επηρεάζεται επίσης από τη μετανάστευση .
Με λίγα λόγια… η Ελλάδα αλλιώς!
Ελλάδα διαφορετικά. Θεσσαλία, Ιανουάριος 2025
πηγή: Ελληνική Πόλη του Παναγιώτη Γρηγορίου
222%20(3)%20(3).jpg)
0 comments: