Το Αζερμπαϊτζάν, μια χώρα καλά τοποθετημένη στη στρατηγικής ανάπτυξης ζώνη της Κεντρικής Ασίας, βρίσκεται γεωπολιτικά στην τροχιά των τουρκόφωνων χωρών και είναι αναμφίβολα ο καλύτερος σύμμαχος της Άγκυρας.
Η κυβέρνηση του Μπακού επανέφερε πρόσφατα τα αιτήματά της προς την Αρμενία, τόσο σχετικά με τον θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (το ζήτημα επιλύθηκε με την ταχεία σύγκρουση του Σεπτεμβρίου 2023) όσο και, κυρίως, σχετικά με το ζήτημα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ, που υποτίθεται ότι συνδέει την αυτόνομη Δημοκρατία περιοχή από το Ναχτσιβάν στο υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν, περνώντας από την αρμενική περιοχή του Σιούνικ.Από την πλευρά της, η Αρμενία, που παραδοσιακά βρίσκεται στη ρωσική τροχιά, ξεκίνησε πρόσφατα μια σταδιακή προσέγγιση με τη Δύση (ΕΕ, ΝΑΤΟ), απομακρυνόμενη από τη Μόσχα. Μετά την καταστροφική ήττα του 2023, για την οποία το Ερεβάν φέρει σημαντικό μέρος της ευθύνης, αυτή η προσέγγιση τονίστηκε περαιτέρω, ιδίως μέσω της Γαλλίας – μιας παραδοσιακά φιλικής χώρας, που υποδέχεται μια μεγάλη κοινότητα από την αρμενική διασπορά.
Το ζήτημα του διαδρόμου Zanguezour βρίσκεται πράγματι στο επίκεντρο ευρύτερων εντάσεων, επειδή το Ιράν είναι σθεναρά αντίθετο σε αυτό. Η δημιουργία του θα έκοψε τις ιρανικές διαμετακομιστικές διαδρομές προς τα βορειοδυτικά, μέσω της Αρμενίας. Επιπλέον, το Αζερμπαϊτζάν –χάρη στους τουρκικούς πετρελαιαγωγούς– είναι βασικός προμηθευτής πετρελαίου στο Ισραήλ, με το οποίο το Μπακού διατηρεί άριστες σχέσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της άμυνας. Ως εκ τούτου, η Τεχεράνη έχει πολλούς λόγους να βρεθεί σε σύγκρουση με τη γείτονά της.
Επιπλέον, το Μπακού και η Άγκυρα κάνουν ελιγμούς για να βάλουν το Ιράν υπό πίεση, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα. Η κρατική εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν Socar ανακοίνωσε επενδύσεις άνω των 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Τουρκία, κυρίως στην παραγωγή εξαρτημάτων που απαιτούνται για τη διύλιση. Έτσι, το αζερικό πετρέλαιο, που μεταφέρεται από τον αγωγό Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν που μεταφέρει αργό από την Κασπία Θάλασσα στη Μεσόγειο μέσω Τουρκίας, θα διυλιστεί επιτόπου, ενισχύοντας περαιτέρω τη σύνδεση μεταξύ των δύο κρατών.
Ωστόσο, η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι τόσο κουβάρι συμφερόντων που όλα μπορούν να συμβούν εκεί.
Και τώρα ανακοινώθηκε μια τριμερής συμφωνία (αυτή τη στιγμή που ορίζεται) μεταξύ Ρωσίας, Ιράν και Αζερμπαϊτζάν. Αυτό προβλέπει την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου ο οποίος, διασχίζοντας το Αζερμπαϊτζάν, θα προμηθεύει αρχικά το Ιράν με 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, με στόχο να φτάσει τα 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η προγραμματισμένη μέγιστη χωρητικότητα αυτού του αγωγού φυσικού αερίου θα πρέπει να είναι ισοδύναμη με εκείνη του Nord Stream. Αυτή η συμφωνία, διάρκειας 30 ετών, θα καταστήσει δυνατή την παράδοση ρωσικού φυσικού αερίου στο Ιράν, τόσο για εσωτερική κατανάλωση όσο και για γειτονικές χώρες.
Αν και το Ιράν κατέχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο (34 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, μετά τη Ρωσία), αντιμετωπίζει έλλειψη καυσίμων, με τη ζήτηση για φυσικό αέριο να ξεπερνά την παραγωγή. Τα περισσότερα αποθέματα παραμένουν ανεκμετάλλευτα λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες εμποδίζουν τις επενδύσεις και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Επιπλέον, τα κύρια κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ιράν βρίσκονται στα νότια της χώρας, ενώ οι κύριοι καταναλωτές βρίσκονται στο βορρά, όπου το κλίμα είναι ιδιαίτερα σκληρό. Έτσι, τον χειμώνα, το Ιράν αντιμετωπίζει ημερήσιο έλλειμμα τουλάχιστον 260 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, επιβαρύνοντας τις προμήθειες ηλεκτρικής ενέργειας.
Προφανώς, το Μπακού, εκτός από τα έσοδα από δικαιώματα διέλευσης, θα μπορούσε να επωφεληθεί και από μέρος του μεταφερόμενου αερίου. Εάν, όπως φαίνεται πιθανό, οριστικοποιηθεί η συμφωνία, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια ισχυρότερη κατάσταση κοινών συμφερόντων μεταξύ των τριών χωρών. Αυτό θα μπορούσε, τελικά και σε κάποιο βαθμό, να οδηγήσει σε μια διαπραγματευτική επίλυση των διαφορών μεταξύ του Ιράν και του Αζερμπαϊτζάν, καθώς και σε περιορισμένη μείωση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή.
Εν ολίγοις, το μεγάλο γεωπολιτικό παιχνίδι συνεχίζεται…
πηγή: Arianna Editrice
Έρευνα-επιμέλεια Άγγελος-Ευάγγελος Γιαννόπουλος Γεωστρατηγικός αναλυτής και αρχισυντάκτης του Mytilenepress. Contact : survivroellas@gmail.com-6945294197. Πάγια προσωπική μου αρχή είναι ότι όλα τα έθνη έχουν το δικαίωμα να έχουν τις δικές τους πολιτικές-οικονομικές, θρησκευτικές και γεωπολιτικές πεποιθήσεις, με την προύπόθεση να μην τις επιβάλουν με πλάγιους τρόπους είτε δια της βίας σε λαούς και ανθρώπους που δεν συμφωνούν.
222%20(3)%20(3).jpg)
0 comments: