Η Ελλάδα υπήρξε μια από τις κοιτίδες του μοναχισμού. Τα όρη και τα βουνά της πατρίδος μας είναι κατάσπαρτα από παλαιές και νέες σκήτες και Ιερές Μονές, τις οποίες έκτισαν άγιοι ασκητές. Ένα αγιασμένο τέτοιο βουνό είναι και το Όρος Σαγματά της Βοιωτίας.
Εκεί ασκήτεψε και αγίασε ο άγιος Κλήμης ο Αθηναίος, μια αγιασμένη και χαρισματική μορφή των μέσων χρόνων. Έζησε τον 11 ο αιώνα.
Γεννήθηκε στην Αθήνα, η οποία στα χρόνια εκείνα βρισκόταν σε τέλεια παρακμή, όπως την περιέγραψε λίγα χρόνια αργότερα ο μητροπολίτης της Άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης, ή Ακομινάτος (1138-1222). Καταγόταν από ευγενή και πλούσια οικογένεια, η οποία του παράσχε τα εφόδια να μορφωθεί και να ζήσει μια άνετη ζωή. Όμως αυτός θέλγονταν από μικρός για τον μοναχικό βίο. Όντας ακόμη έφηβος, γνωστοποίησε στους δικούς του την απόφασή του να φύγει από το σπίτι του και να ενδυθεί το μοναχικό σχήμα. Αποχαιρέτησε τους συγγενείς του, άφησε την όμορφη Αθήνα και κατέφυγε στην Ιερά Μονή Ασωμάτων, η οποία μας είναι γνωστή και ως Ιερά Μονή Συμβούλου, στον Κιθαιρώνα, όπου εκάρη μοναχός. Εκεί ζούσε και ασκούνταν ένας ξακουστός, για την αγιότητά του και τη σοφία του, ο Όσιος Μελέτιος. Σε αυτού την επιστασία και καθοδήγηση τέθηκε. Άρχισε αμέσως τον πνευματικό του αγώνα. Υπέδειξε πιστή υπακοή στο Γέροντα και στους άλλους αδελφούς της Μονής και εκτελούσε με προθυμία τα πιο δύσκολα διακονήματα. Προσευχόταν αδιάλειπτα, αγρυπνούσε, έψελνε και νήστευε. Για αυτό δεν άργησαν να φανούν τα σημεία αγιότητας σε αυτόν. Είχε αξιωθεί ενωρίς να γίνει σκεύος της Θείας Χάριτος. Γι’ αυτό απολάμβανε το σεβασμό και την αγάπη όλων.
Μια από τις πλέον αγαπημένες του συνήθειες ήταν να απομονώνεται σε ερημικά μέρη και να προσεύχεται εκεί με τις ώρες. Στην ησυχία της εξοχής έχανε την αίσθηση του χρόνου και του χώρου προσευχόμενος. Αφήνονταν στην αίσθηση της παρουσίας του Θεού, θεωρώντας την προσευχή ως συζήτηση με Εκείνον και απαραίτητη όσο και η αναπνοή του. Αλλά οι συχνές και πολύωρες αυτές έξοδοί του από τη Μονή ανησύχησαν τους αδελφούς. Κάποιος από αυτούς, ονόματι Ιάκωβος, από περιέργεια, σε μια έξοδο του Κλήμη, τον παρακολούθησε διακριτικά.
Τον είδε, την ώρα που προσευχόταν, να αιωρείται έναν πήχη πάνω από τη γη και με υψωμένα τα χέρια και το βλέμμα στον ουρανό. Ο περίεργος μοναχός σάστισε και γύρισε στη Μονή όπου διηγήθηκε το θαυμαστό γεγονός στους άλλους μοναχούς. Οι αδελφοί της Μονής κατάλαβαν ότι είχαν ανάμεσά τους έναν αληθινό και αγιασμένο άνθρωπο και γι’ αυτό άρχισαν να τον θαυμάζουν και να τον τιμούν ως άγιο. Αυτό όμως δε άρεσε στον ταπεινό Όσιο.
Φοβήθηκε πως ήταν δυνατόν να πέσει στο πάθος της υπερηφάνειας και της κενοδοξίας. Γι’ αυτό και αποφάσισε να φύγει από τη Μονή. Ζήτησε από το Γέροντά του Μελέτιο να του δώσει την ευλογία και την άδεια να φύγει. Ο Γέροντας Μελέτιος, ως έμπειρος πνευματικός, κατάλαβε ότι η επιθυμία του να απομακρυνθεί από τη Μονή ήταν προϊόν πνευματικής ωριμότητας και δείγμα αρετής. Γι’ αυτό του έδωσε την ευλογία του και την άδειά του να φύγει.
Ο Κλήμης βρήκε καταφύγιο σε ένα μικρό κοινόβιο στο Όρος Σαγματά της Βοιωτίας. Μάλιστα διάλεξε ως κατοικία του, όχι κάποιο κελί της Μονής, αλλά ένα σπήλαιο σε μια απόκρημνη πλαγιά του βουνού, κοντά στη Μονή, το οποίο σώζεται ως τα σήμερα. Στο νέο του κατοικητήριο βρήκε την ησυχία, που επιζητούσε και θεωρούσε απαραίτητη για την άσκησή του και πνευματική του τελείωση. Εκεί προσευχόταν αδιάλειπτα και μελετούσε τις Άγιες Γραφές και άλλα ψυχωφελή εκκλησιαστικά συγγράμματα. Ασκούνταν σε αυστηρή νηστεία και υπέβαλλε τον εαυτό του σε θαυμαστές εκούσιες στερήσεις.
Μάλιστα, όπως γράφει ο βιογράφος του, Ανέβαινε συχνά σε στύλο υψηλό και στενό, μιμούμενος τους αγίους στυλίτες μοναχούς, υπομένοντας τους ψυχρούς και ισχυρούς ανέμους, τις ραγδαίες βροχές, τους παγερούς χιόνες, τους ανυπόφορους καλοκαιρινούς καύσωνες, «υποφέρων πάση κακουχία και θλίψη και στεναχωρία, τω Θεώ προσομιλών»! Ζούσε ως επίγειος άγγελος και η φήμη της αγιότητάς του διαδόθηκε σε όλη την περιοχή. Επίσης αξιώθηκε της θαυματουργίας. Πλήθη αναξιοπαθούντων και ασθενών έτρεχαν στη Μονή Σαγματά να ζητήσουν από τον Όσιο τη θεραπεία των ασθενειών τους και να πάρουν την ευλογία του. Η φήμη του ξεπέρασε τα όρια του ελλαδικού χώρου και έφτασε ως τη Βασιλεύουσα.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1081-1118), θέλοντας να τιμήσει τον άγιο Κλήμη, έστειλε αυτοκρατορικό Χρυσόβουλο στη Μονή Σαγματά και μαζί ένα τεμάχιο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου. Με το Χρυσόβουλο δώρισε στη Μονή μεγάλη έκταση έφορων κτημάτων «παρά την Ουγγρίαν λίμνην», στα σημερινά Σκορπονέρια. Ο Όσιος έζησε αρκετά χρόνια στη Μονή Σαγματά, ασκούμενος στο απόκρημνο σπήλαιό του. Κοιμήθηκε ειρηνικά στις 26 Ιανουαρίου του έτους 1111.
Η αγία του ψυχή πέταξε στον ουρανό για να συναντήσει το Νυμφίο της Χριστό, Τον Οποίο πόθησε και αγάπησε σε όλη την επί γης ζωή της. Οι αδελφοί της Μονής με θλίψη, που στερήθηκαν την παρουσία ενός θεουμένου ανθρώπου, έθαψαν με τιμές το τίμιο σώμα του, στην άκρη του βουνού, έξω από το αγαπημένο του σπήλαιο. Ο τάφος του είχε γίνει για αιώνες τόπος προσέλευσης ευσεβών πιστών, οι οποίοι συνέρρεαν για να πάρουν την ευλογία του αγίου ιαι να ζητήσουν τη βοήθειά του. Ο τάφος του σώζεται ως τα σήμερα, ο οποίος προστατεύεται από νεόδμητο παρεκκλήσι. Στη Μονή Σαγματά σώζεται επίσης η χαριτόβρυτη Κάρα του, η οποία ευωδιάζει, αγιάζει και θαυματουργεί.
Η μνήμη του εορτάζεται στις 26 Ιανουαρίου, την ημέρα της οσιακής του κοιμήσεως. Ο μοναχισμός είναι για την Εκκλησία μας ο ευλογημένος τρόπος ζωής, ο οποίος διασώζει την ενότητα της ανθρωπίνης φύσεως, την οποία διέσπασε η πτώση, η αμαρτία και η φθορά. Οι μυριάδες όσιοι στη δισχιλιόχρονη πορεία της Εκκλησίας δείχνουν στην ανθρωπότητα τον τρόπο της συναδελφώσεως των ανθρώπων και το δρόμο της σωτηρίας, ο οποίος είναι ταυτισμένος με τον αγώνα κατά των παθών μας. Ο άγιος Κλήμης ο Αθηναίος μας διδάσκει με το βίο του πως και εμείς μπορούμε να τύχουμε της σωτηρίας με την πίστη μας στο Θεό και τον αγώνα μας κατά του κακού εαυτού μας, ο οποίος, αν δεν τιθασευτεί, μπορεί να μας καταστρέψει.
ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ: Ο ΟΥΡΑΝΟΜΥΣΤΗΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ
Οι Καππαδόκες Πατέρες έβαλαν τη δική τους σφραγίδα στην ανάπτυξη της Θεολογίας κατά τον 4 ο μ. Χ. αιώνα στην Εκκλησία. Είναι στην ουσία οι θεμελιωτές του ορθόδοξου δόγματος και της αποκρυστάλλωσης της αυθεντικής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας. Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ο αποκαλούμενος και Θεολόγος. Γεννήθηκε το 329 μ. Χ. στην Αριανζό της Καππαδοκίας, κοντά στην κωμόπολη Ναζιανζό, γι’ αυτό και πήρε την ονομασία Ναζιανζηνός. Οι γονείς του, Γρηγόριος και Νόννα ήταν ευγενείς γαιοκτήμονες. Ο πατέρας του ήταν πρώην ειδωλολάτρης ο οποίος είχε μεταστραφεί στον Χριστιανισμό και κατόπιν είχε χειροτονηθεί επίσκοπος Ναζιανζού. Ο νεαρός Γρηγόριος μεγάλωσε σε χριστιανικό περιβάλλον και από νωρίς φάνηκαν τα σπάνια χαρίσματά του. Η οικονομική ευχέρεια των γονέων του επέτρεψε να λάβει μεγάλη μόρφωση. Άλλωστε και ο ίδιος αγαπούσε με πάθος τα γράμματα και τη μόρφωση. Σπούδασε στα καλλίτερα σχολεία της Καισάρειας και αργότερα, το 351, πήγε στην Αλεξάνδρεια και μετά στην Αθήνα να συμπληρώσει τις σπουδές του στη ρητορική και τη φιλοσοφία στις εκεί ονομαστές σχολές, έχοντας ως καθηγητές του τους ονομαστούς καθηγητές Ιμέριο και Προαιρέσιο και ως συμμαθητές του τον Μ. Βασίλειο και τον Ιουλιανό, τον μετέπειτα αυτοκράτορα. Η επίδοση των σπουδών του στην Αθήνα ήταν τέτοια, όπως και οι σπάνιες ικανότητές του, ώστε αναγορεύτηκε καθηγητής και δίδαξε εκεί ρητορική και φιλοσοφία για ένα χρόνο. Κατόπιν επέστρεψε στην Ναζιανζό, όπου βαπτίστηκε χριστιανός από τον επίσκοπο πατέρα του. Τότε άρχισε να γράφει το πρώτο θεολογικό του έργο για το Άγιο Βάπτισμα. Το 360 μεταβαίνει, ύστερα από πρόσκληση του παλιού του φίλου Βασιλείου, στον Πόντο, να ασκητέψει μαζί του κοντά στον Ίρι ποταμό. Το 361, ύστερα από παράκληση του πατέρα του, γυρίζει στην πατρίδα του, όπου τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, χωρίς τη θέλησή του, διότι ο Γρηγόριος ήθελε να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο. Έφυγε για λίγο καιρό για την Αννεσόη, όπου ασκήτεψε για λίγο καιρό με τον Βασίλειο, ο οποίος τον ανάγκασε να γυρίσει και πάλι στην Ναζιανζό, όπου βρήκε την Εκκλησία διηρημένη εξαιτίας των αρειανών και τον πατέρα του κατηγορούμενο για αίρεση. Μέσα σε λίγο χρόνο κατόρθωσε να ενώσει και πάλι την Εκκλησία. Τον ίδιο χρόνο είχε ανεβεί στο αυτοκρατορικό θρόνο ο Ιουλιανός (361-363), ο οποίος αποφάσισε να νεκραναστήσει την οριστικά νεκρή αρχαία ειδωλολατρική θρησκεία. Παράλληλα κήρυξε απηνή διωγμό κατά της Εκκλησίας. Ο Γρηγόριος άνοιξε αλληλογραφία με τον παλιό του φίλο αυτοκράτορα, αποδεικνύοντας πως οι πρακτικές του δεν είχαν καμιά σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό, το οποίο δήθεν υπεράσπιζε ο θρησκόληπτος Ιουλιανός. Ο θάνατός του Αποστάτη αυτοκράτορα το 363 έκλεισε το θλιβερό αυτό κεφάλαιο της ιστορίας. Αλλά μια νέα περιπέτεια αντιμετώπιζε η Εκκλησία, το αρειανισμό, τον οποίο υποστήριζε ο αρεινόφρων αυτοκράτορας Ουάλης. Ο Γρηγόριος δίνει μεγάλους αγώνες να διαφυλαχτεί η Ορθοδοξία στη Μ. Ασία. Το 370 ο Μ. Βασίλειος εκλέγεται επίσκοπος Καισαρείας και το 372 χειροτονεί τον Γρηγόριο επίσκοπο Σασίμων και πάλι χωρίς τη θέλησή του. Αλλά σύντομα μεταβαίνει στη Ναζιανζό και μετά το θάνατο του πατέρα του, το 374, αναλαμβάνει να ποιμάνει την χηρεύουσα επισκοπή. Το 375 αποσύρθηκε σε Μονή της Σελεύκειας ως το θάνατο του Βασιλείου το 379. Την ίδια χρονιά η Σύνοδος των επισκόπων της Αντιόχειας αποφάσισε να στείλει στην Κωνσταντινούπολη τον Γρηγόριο για να αντιμετωπίσει τους αρειανούς, οι οποίοι είχαν καταλάβει όλους τους ναούς. Μετέτρεψε έναν οικίσκο σε ναό της Αγίας Αναστασίας και εκεί εκφώνησε τους περίφημους θεολογικούς του λόγους, κατατροπώνοντας τους αιρετικούς. Το 380 με απόφαση του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄ εκλέχτηκε αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και τον επόμενο χρόνο προήδρευσε της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου. Όταν κάποιοι επίσκοποι αμφισβήτησαν την κανονικότητα της εκλογής του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Βασιλεύουσας, με μια αξιοθαύμαστη πράξη, παραιτήθηκε και γύρισε στην πατρίδα του, όπου ποίμανε την επισκοπή της Ναζιανζού ως το 383. Εν τω μεταξύ κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του και γι’ αυτό αποσύρθηκε σε οικογενειακό του κτήμα, όπου έζησε ειρηνικά με προσευχή, άσκηση, και νηστεία. Εκεί συνέγραψε τα περίφημα θεολογικά του συγγράμματά του και συνέθεσε τα, άφθαστου ποιητικής αξίας, ποιήματά του. Κοιμήθηκε ειρηνικά στις 25 Ιανουαρίου 391. Ανακηρύχτηκε άγιος, Πατέρας και οικουμενικός διδάσκαλος της Εκκλησίας μας. Η μνήμη του τιμάται στις 25 Ιανουαρίου, ημέρα της κοιμήσεώς του και στις 30 Ιανουαρίου μαζί με τους άλλους δύο Ιεράρχες, το Μ. Βασίλειο και τον Ι. Χρυσόστομο. Ο άγιος Γρηγόριος ανήκει στους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας μας και ταυτόχρονα στις μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας. Θαυμασμό προξενεί στους ιστορικούς η ευγένεια και το ψυχικό του μεγαλείο. Η μόρφωσή του, η πνευματική του καλλιέργεια, η ρητορική του δεινότητα σε συνδυασμό με την βαθιά πίστη του στο Θεό τον ανέδειξαν ως έναν από τους κορυφαίους θεολόγους και συγγραφείς της Εκκλησία μας. Είναι ο θεολόγος του Θεού Λόγου, ο οποίος διατύπωσε με τον πλέον σαφή τρόπο την περί Θεού πίστη της Εκκλησίας μας. Χάρις σ’ αυτόν κατατροπώθηκε η φρικτή και επικίνδυνη αίρεση του Αρείου, η οποία απειλούσε τη σώζουσα αλήθεια της Εκκλησίας. Αλλά και ως ποιητής ο άγιος Γρηγόριος υπήρξε απαράμιλλος. Ακόμα και ο πεζός λόγος του είναι ποίημα και γι’ αυτό κατοπινοί υμνογράφοι, όπως ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, χρησιμοποίησαν αυτούσιους λόγους του στους ύμνους τους, όπως στους θεσπέσιους κανόνες των Χριστουγέννων και του Πάσχα! Είναι τέλος εκείνος που κατόρθωσε να συνενώσει το ελληνικό πνεύμα με τη χριστιανική πίστη σε ένα καταπληκτικό σύνολο. Η σωζόμενη αλληλογραφία του με τον ανεδαφικό αποστάτη Ιουλιανό φανερώνει την ποιοτική διαφορά των δύο ανδρών. Ο μεν Γρηγόριος εκφράζει το γνήσιο και πραγματικό ελληνικό πνεύμα της προόδου και του σεβασμού της ετερότητας, ο δε θρησκομανής αυτοκράτορας εκφράζει τον παλιό ειδωλολατρικό κόσμο του φανατισμού, των εμμονών, της δεισιδαιμονίας και της μισαλλοδοξίας, η οποία εκφράστηκε με σκληρούς διωγμούς εναντίων της Εκκλησίας! Χαρακτηριστική είναι η φράση του προς τον Ιουλιανό «το ελληνίζειν εστί πολυσήμαντον», αποδεικνύοντας στον άλλοτε συμμαθητή και φίλο του Ιουλιανό ότι η αλλοπρόσαλλη πολιτική του απέχει παρασάγγας από τον Ελληνισμό, τον οποίο νόμιζε ότι υπηρετούσε! Η ιστορία αποφάνθηκε: τον μεν ονειροπαρμένο παγανιστή αυτοκράτορα τον καταδίκασε εσαεί ως αποστάτη και αποτυχημένο, τον δε Γρηγόριο τον ανέδειξε ως ύψιστη πνευματική προσωπικότητα, τον οποίο σεμνύνονται οι αιώνες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου