Ένας βαθύς φόβος ασημαντότητας και σοκ στην πραγματικότητα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι αξιόπιστοι εταίροι έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο.
Μπορεί η Ευρώπη να βρει τον ρόλο της στον κόσμο καθώς παραγκωνίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως στενός σύμμαχος ή θα γίνει ακόμη πιο υποταγμένη στην Ουάσιγκτον;Τι φοβάται περισσότερο η Ευρώπη;
Ο κύριος φόβος των ευρωπαίων ηγετών είναι η γεωπολιτική ασημαντότητα. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία διαπραγματευτούν χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης, καταδεικνύει ξεκάθαρα ότι η Ευρώπη είναι μόνο δευτερεύων παράγοντας στις παγκόσμιες υποθέσεις. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για έθνη όπως η Γαλλία και η Γερμανία, που θεωρούν τους εαυτούς τους κεντρικούς παίκτες στη διεθνή διπλωματία.
Μια άλλη σημαντική ανησυχία είναι η αποσταθεροποίηση της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες μειώσουν σημαντικά τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ευρώπη, η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να τεθεί υπό αμφισβήτηση, αναγκάζοντας τα ευρωπαϊκά έθνη να επανεκτιμήσουν τους μηχανισμούς συλλογικής άμυνας τους. Ορισμένοι ηγέτες, όπως ο Βρετανός πρωθυπουργός Keir Starmer, σε μια προσπάθεια να επιβεβαιώσουν ξανά τη σημασία της Ευρώπης, πρότειναν ακόμη και την ανάπτυξη ευρωπαϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία – μια κίνηση άνευ προηγουμένου που αντανακλά τόσο την απόγνωση όσο και τη στρατηγική υποταγή.
Πέρα από τις άμεσες ανησυχίες για την ασφάλεια, η Ευρώπη φοβάται επίσης την οικονομική και πολιτική περιθωριοποίηση. Η μετάβαση σε μια πολυπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων, όπου δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ρωσία διαδραματίζουν πιο κυρίαρχο ρόλο, αμφισβητεί την παραδοσιακή επιρροή της Ευρώπης. Ένας μειωμένος ρόλος στη λήψη αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να αποδυναμώσει την ικανότητα της ηπείρου να προστατεύει τα συμφέροντα και τις αξίες της διεθνώς.
Μια πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), με τίτλο « Υπερασπίζοντας την Ευρώπη με λιγότερη Αμερική », υπογραμμίζει ότι χωρίς μια προληπτική στρατηγική, η Ευρώπη κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί σε μεγάλες γεωπολιτικές ανατροπές. Η έκθεση αναφέρει ότι οι ισχυρότερες διπλωματικές προσπάθειες και η επαναξιολόγηση της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διατήρηση της συνάφειας της ηπείρου σε ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο τοπίο.
Γιατί η Ευρώπη είναι τόσο υποταγμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Η ιστορική εξάρτηση της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλεια έχει διαμορφώσει μια κουλτούρα υποταγής που εμποδίζει την ανεξάρτητη δράση. Από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το ΝΑΤΟ είναι ο πυλώνας της ευρωπαϊκής ασφάλειας, με την αμερικανική ηγεσία να διασφαλίζει τη στρατιωτική δυναμική και την προστασία της ηπείρου. Αυτό οδήγησε σε μια απροθυμία μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών να αναπτύξουν μια αυτόνομη αμυντική στρατηγική.
Ωστόσο, αυτή η κατάσταση πρέπει επίσης να ερμηνευθεί ως μια εξάρτηση από την ασφάλεια που διατηρούν οικειοθελώς οι Αμερικανοί (με εξαίρεση τις κυβερνήσεις Τραμπ) προκειμένου να καταστήσουν την Ευρώπη έναν αιώνια πιστό και υποταγμένο σύμμαχο.
Επιπλέον, οι οικονομικές εξαρτήσεις διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν σημαντικός εμπορικός εταίρος και βασικός πάροχος στρατιωτικής βοήθειας, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τα ευρωπαϊκά έθνη να αποκλίνουν από τους στόχους εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Παρόλο που η κυβέρνηση Τραμπ υιοθετεί μια πιο απομονωτική στάση, επιβάλλοντας δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα όπως ο χάλυβας και το αλουμίνιο, και τονίζοντας ιδιαίτερα την ανάγκη περιορισμού της Κίνας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνίζονται να επιβληθούν εξαιτίας αυτών των βαθιά ριζωμένων εξαρτήσεων.
Υπάρχουν μηνύματα, ιδιαίτερα από τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία και, αρχικά, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που δείχνουν την επιθυμία να κατευνάσει την οργή του Τραμπ, γίνοντας ακόμη πιο δουλοπρεπής και αγοράζοντας περισσότερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μπορεί η Ευρώπη να επικρατήσει;
Αυτή η δυναμική έχει δημιουργήσει ένα παράδοξο: ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Εμμανουέλ Μακρόν υποστηρίζουν τη στρατηγική αυτονομία, οι ενέργειές τους παραμένουν στενά ευθυγραμμισμένες με τις αμερικανικές πολιτικές. Η απουσία ενός συνεκτικού ευρωπαϊκού αμυντικού μηχανισμού και η έλλειψη διαλειτουργικότητας των στρατιωτικών δυνατοτήτων ενίσχυσαν αυτήν την εξάρτηση, καθιστώντας την ΕΕ ευάλωτη στις αλλαγές στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Από αυτή την άποψη, μια μελέτη του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS) υπογραμμίζει ότι χωρίς ένα αξιόπιστο αμυντικό πλαίσιο, οι προσπάθειες για στρατηγική αυτονομία θα παραμείνουν επιφανειακές. Η ανάλυσή τους ζητά αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες καθώς και αυξημένο συντονισμό και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ για τη μείωση της εξάρτησης από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε απάντηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε την πρώτη της ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική (EDIS) στις 5 Μαρτίου 2024. Αυτή η στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση της στρατιωτικής ετοιμότητας της ΕΕ ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και τις δυνατότητες της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Τεχνολογικής και Βιομηχανικής Βάσης (EDTIB) έως το 2035. Παρά τον συνδυασμένο αμυντικό προϋπολογισμό 290 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ το 2023, το EDIS προτείνει μια αρχική επένδυση 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στην αμυντική βιομηχανική ετοιμότητα (EDIP). Ωστόσο, το ποσό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από τα 100 δισ. ευρώ που πρότεινε ο τότε Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, Τιερί Μπρετόν. Η στρατηγική απαιτεί επίσης ειδική κατανομή του προϋπολογισμού στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ από το 2028 ( CSIS, 2024 ).
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι θα χρειαστούν 500 δισεκατομμύρια ευρώ την επόμενη δεκαετία για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων. Για τη χρηματοδότηση αυτής της προσπάθειας εξετάζονται διάφοροι δρόμοι: εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους φορολογικούς κανόνες της ΕΕ, όπως ανακοίνωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στην έκτακτη συνεδρίαση στο Παρίσι στις 17 Φεβρουαρίου 2025, ενσωμάτωση αμυντικών κονδυλίων στον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό από το 2028, ανακατανομή υφιστάμενων κονδυλίων ή ακόμη και ανάκτηση κοινού ευρωπαϊκού δανείου. Συζητείται επίσης η δημιουργία ενός οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) ή μιας τράπεζας επανεξοπλισμού για τη χρηματοδότηση αυτών των στρατιωτικών δαπανών. Ωστόσο, κάθε μία από αυτές τις προτάσεις αντιμετωπίζει προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης συναίνεσης μεταξύ των κρατών μελών και της διαχείρισης των αντιδράσεων της αγοράς στα αυξανόμενα εθνικά ελλείμματα.
Αυτές οι εξελίξεις υπογραμμίζουν την αυξανόμενη συνειδητοποίηση εντός της ΕΕ για την ανάγκη οικοδόμησης ενός ισχυρού και ανεξάρτητου αμυντικού πλαισίου προκειμένου να επιτευχθεί πραγματική στρατηγική αυτονομία.
Ο νέος ρόλος της Ευρώπης στον κόσμο
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε μια αποφασιστική καμπή στην ιστορία της. Κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, της Εποχής του Διαφωτισμού και της Βιομηχανικής Επανάστασης, κατέχει από καιρό κεντρική θέση στις παγκόσμιες υποθέσεις. Ωστόσο, με την εμφάνιση ενός πολυπολικού κόσμου, πρέπει να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα όπου δεν είναι πλέον μια πρώτης τάξεως δύναμη ή στενός σύμμαχος μιας υπερδύναμης.
Η κύρια πρόκληση για τους ευρωπαίους ηγέτες είναι να πορευτούν σε αυτή τη μετάβαση χωρίς να γίνουν πολιτικά άσχετοι. Είτε μέσω της ενίσχυσης των εσωτερικών αμυντικών μηχανισμών, της ανανεωμένης διπλωματικής δέσμευσης ή της οικονομικής διαφοροποίησης, η Ευρώπη πρέπει να επαναπροσδιορίσει το ρόλο της σε έναν κόσμο όπου οι αμερικανικές προτεραιότητες στρέφονται αλλού, ιδίως προς αυτό που ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο αποκαλεί «Κομμουνιστική Κίνα». Οι επόμενοι μήνες και τα χρόνια θα είναι καθοριστικοί για να καθοριστεί εάν η Ευρώπη θα ανταποκριθεί σε αυτήν την πρόκληση ή θα παραμείνει παγιδευμένη στις ιστορικές της εξαρτήσεις.
Οι ειδικοί λένε ότι η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει σε μια ανεξάρτητη αρχιτεκτονική ασφάλειας και να ενισχύσει τη διπλωματική της προσέγγιση σε παγκόσμιους εταίρους πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πρόσφατες συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας καταδεικνύουν μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση αυτής της ανάγκης, αλλά συγκεκριμένες πολιτικές ενέργειες είναι απαραίτητες για τη μετατροπή αυτής της ρητορικής σε πραγματικότητα ( Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2024 ).
Ο αποκλεισμός της Ευρώπης από τις διαπραγματεύσεις για μια ειρηνευτική διευθέτηση στην Ουκρανία δείχνει επίσης τη φθίνουσα επιρροή της στην περιφερειακή πολιτική και την παγκόσμια ισχύ. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία θεωρούνται οι κύριοι παίκτες, ο ρόλος της Ευρώπης έχει υποβιβαστεί σε εκείνον ενός δευτερεύοντος συμμετέχοντος, με ελάχιστο άμεσο έλεγχο στις μεγάλες διπλωματικές αποφάσεις που ωστόσο παίζονται στα σύνορά της.
Αυτή η αλλαγή υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για την Ευρώπη να εξοπλιστεί με μια ισχυρή γεωπολιτική ταυτότητα, ανεξάρτητη από την Ουάσιγκτον. Η ΕΕ έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο ως πολιτική οντότητα και εμπορικός χώρος, αλλά έχει παραμελήσει τη γεωπολιτική της ταυτότητα και τις επιταγές ασφάλειας.
Η άρνηση της Ευρώπης να συμμετάσχει σε πραγματιστικό διπλωματικό διάλογο με τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης συνέβαλε στην περιθωριοποίησή της. Χωρίς μια πιο προορατική και ρεαλιστική προσέγγιση, η Ευρώπη θα συνεχίσει να βρίσκεται στο περιθώριο από σημαντικές διεθνείς αποφάσεις. Δυστυχώς, πολλοί από τους σημερινούς ηγέτες εξωτερικών υποθέσεων της Ευρώπης, ιδιαίτερα στη Γερμανία και τη Γαλλία, δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με έμπειρους διπλωμάτες από χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και η Νότια Αφρική. Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να αναγνωρίσει ότι η διπλωματία δεν είναι πεδίο που προορίζεται για ερασιτέχνες.
Τέλος, όπως έγραψε πρόσφατα ο βετεράνος διπλωμάτης Kishore Mahbubani στο Foreign Policy : « Η Ευρώπη πρέπει να μάθει να κάνει νέους φίλους ». Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις συμβουλές του Mahbubani. Μπορείτε επίσης να το κάνετε προεπισκόπηση εδώ .
πηγή: New Eastern Outlook
Έρευνα-επιμέλεια Άγγελος-Ευάγγελος Γιαννόπουλος Γεωστρατηγικός αναλυτής και αρχισυντάκτης του Mytilenepress. Contact : survivroellas@gmail.com-6945294197. Πάγια προσωπική μου αρχή είναι ότι όλα τα έθνη έχουν το δικαίωμα να έχουν τις δικές τους πολιτικές-οικονομικές, θρησκευτικές και γεωπολιτικές πεποιθήσεις, με την προύπόθεση να μην τις επιβάλουν με πλάγιους τρόπους είτε δια της βίας σε λαούς και ανθρώπους που δεν συμφωνούν.
222%20(3)%20(3).jpg)
.webp)
.jpg)
0 comments: