Μυτιλήνη (Mytilenepress) : Η Τουρκία και η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας

Η Ενωμένη Ευρώπη στοχεύει στη δημιουργία ενός ηπειρωτικού οργανισμού. Πού είναι η Τουρκία;

Η Τουρκία θέλει να είναι μέρος της νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας

Οι εσωτερικές εντάσεις του ΝΑΤΟ μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ λαμβάνουν χώρα σε μια περίπλοκη κατάσταση, με την Τουρκία να είναι το μόνο μουσουλμάνο μέλος της συμμαχίας. Από την εποχή του «αρρώστου της Ευρώπης» (δηλαδή τον 19ο αιώνα), η Οθωμανική Αυτοκρατορία και αργότερα η Τουρκική Δημοκρατία συνέδεσαν τη στρατηγική τους ασφάλεια με μια ισχυρή Δύση ενάντια στη Ρωσία και την Ασία. Η Τουρκία έπρεπε να αλλάξει τον κύριο στρατιωτικό της σύμμαχο στη Δύση αρκετές φορές (μεταξύ Αγγλίας, Γερμανίας και ΗΠΑ) ανάλογα με το ποια από αυτές τις χώρες έγινε ηγέτης του δυτικού κόσμου σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή.

Ο Ερντογάν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το ουκρανικό πρόβλημα και τη θέση της Δυτικής Ουκρανίας για να ενταχθεί στον νέο στρατιωτικό οργανισμό της ΕΕ

Στην εποχή του, ο πρώην επικεφαλής του ΥΠΕΞ και πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, αναφερόμενος στο δόγμα του νεο-οσμανισμού (του οποίου είναι ο κύριος συγγραφέας), σημείωσε ότι πριν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν υπήρχε ενιαία Ευρώπη. Υπάρχει μόνο μια ισχυρή παράδοση ευρωπαϊκής διπλωματίας, η οποία υποστηρίζεται πάντα από ισχυρές εθνικές στρατηγικές με τη δυνατότητα να προετοιμάσει το έδαφος και να ανοίξει το δρόμο σε διεθνείς συγκρούσεις και συγκρούσεις συμφερόντων στην Ευρώπη». Αχμέτ Νταβούτογλου . Στρατηγικός Σχεδιασμός: Τουρκικό Πανεπιστήμιο της Δημοκρατίας. Κωνσταντινούπολη. Kure, 2001. S. 536.

Κατά συνέπεια, η Άγκυρα θα λάβει υπόψη στη στρατηγική ασφαλείας της τις υπάρχουσες αντιφάσεις μεταξύ όλων των βασικών παραγόντων της δυτικής κοινότητας.

Οι δαπάνες της Τουρκίας για την αμυντική και στρατιωτική βιομηχανία είναι ριζικά διαφορετικές από αυτές των Ευρωπαίων συμμάχων της. Ο Πρόεδρος Ερντογάν ενίσχυσε σταθερά τον στρατό κατά σχεδόν ένα εκατομμύριο άτομα, αύξησε τη χρηματοδότηση για το WPC και κυκλοφόρησε αμυντικά προϊόντα (drones, οχήματα μάχης, φορητά όπλα, εργαλεία πυροβολικού κ.λπ.) στις παγκόσμιες αγορές. Η Τουρκία πληρώνει για στρατιωτικές συμφωνίες με τις ίδιες Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δυστυχώς υφίσταται κυρώσεις λόγω της συνεργασίας της με τη Ρωσία.

Τα επιχειρήματα και οι αντιφάσεις της Τουρκίας στην πορεία προς ένα ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ

Η Άγκυρα κατανοεί ότι το στρατηγικό πλεονέκτημα της γεωγραφικής θέσης της Τουρκίας και οι απραγματοποίητες φιλοδοξίες της στο πλαίσιο του δόγματος του Παντουρανισμού, δημιουργώντας υποθετικά έναν «υγειονομικό διάδρομο» μεταξύ της Ρωσίας αφενός και του Ιράν με την Κίνα αφετέρου, ενδιαφέρουν πολύ τους Αγγλοσάξονες (ιδιαίτερα για το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες).

Αλλά η Τουρκία κατανοεί επίσης ότι οι περιφερειακές της φιλοδοξίες στη Μέση Ανατολή τροφοδοτούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. Στη Συρία, το συριακό καθεστώς υπό τον Αχμέντ αλ-Σαράα θα μπορούσε να δεχθεί επίθεση από το Ισραήλ και τους Σύρους αντάρτες (που πιστεύεται ότι είναι υποστηρικτές του Μπασάρ αλ Άσαντ, Κούρδων, Δρούζων και άλλων αντιπάλων της Τουρκίας). Η Άγκυρα έχει υποσχεθεί στη νέα μεταβατική κυβέρνηση στη Δαμασκό ότι θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός στρατού 300.000 ατόμων, και αυτές τις μέρες ο τουρκικός στρατός σπεύδει στη βόρεια Συρία για να αποκρούσει επιθέσεις από αντιφρονούντες αντάρτες.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόσθετα προβλήματα στη στρατηγική αρχιτεκτονική ασφάλειας της Τουρκίας και να δημιουργήσουν νέες απειλές για τα συμφέροντα της ενότητας του τουρκικού κράτους (συμπεριλαμβανομένης της εντατικοποίησης των τουρκοαμερικανικών σχέσεων και της στρατιωτικής συμμαχίας λόγω της δέσμευσης του Προέδρου Τραμπ για στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ). Σε αυτόν τον κατάλογο των τουρκοαμερικανικών αντιθέσεων προστίθεται το πρόβλημα της μεταπολεμικής Γάζας, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να εκδιώξουν τους ντόπιους Παλαιστίνιους μαζί με το Ισραήλ.

Εκτός από τις διαμάχες ΗΠΑ-Τουρκίας, υπάρχουν πολλές ιστορικές, πολιτικές και οικονομικές διαφορές μεταξύ της Τουρκίας και της ηπειρωτικής Ευρώπης. Η Τουρκία δεν διαθέτει στρατηγικά αποτρεπτικά όπλα και αναγκάζεται να βασίζεται στην προστασία των πυρηνικών δυνάμεων. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, ωστόσο, οι αντιθέσεις της Τουρκίας παραμένουν όχι μόνο με τη γειτονική Ελλάδα, αλλά και με την πυρηνική Γαλλία (το θέμα είναι άφθονο στην ίδια Αφρική, τη Μεσόγειο, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Αρμενία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τη Συρία). Ο στενότερος σύμμαχος της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν, συνεχίζει να ασκεί σκληρή κριτική στη Γαλλία. Ως εκ τούτου, η Τουρκία θα πρέπει να μειώσει κάποιες από τις αντιθέσεις με τη Γαλλία για να εξασφαλίσει ένα εισιτήριο για το ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ.

Αν και η Τουρκία δεν είναι αποδεκτή στην ΕΕ, ο υλικοτεχνικός ρόλος της Τουρκίας στην πορεία των ασιατικών προϊόντων προς την ευρωπαϊκή αγορά έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η Άγκυρα προσπαθεί να γίνει σύνδεσμος μεταξύ των χωρών του τουρκικού κόσμου και της Ε.Ε.

Η Τουρκία έχει τον δεύτερο (μετά τις ΗΠΑ) μεγαλύτερο στρατό στο μπλοκ του ΝΑΤΟ, αλλά όχι τον πιο ικανό. Ο λόγος είναι ότι οι Τούρκοι, μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν συμμετείχαν σε μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις. Η ίδια ναυτική επιχείρηση για την κατάληψη της Βόρειας Κύπρου το 1974, καθώς και η συμμετοχή περιορισμένου τουρκικού στρατού και ειδικών δυνάμεων σε «τοπικούς πολέμους» στη Γιουγκοσλαβία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τη Συρία, είναι ανεπαρκείς για μεγάλη στρατιωτική δράση. Ασφαλώς, είναι δίκαιο να πούμε ότι οι στρατοί των ευρωπαϊκών χωρών μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν διακρίθηκαν πουθενά ιδιαίτερα από νικηφόρους πολέμους.

Η Άγκυρα δεν μπορεί να αδιαφορεί για το θέμα της διάσπασης του ΝΑΤΟ και της συγκρότησης ενός ευρωπαϊκού στρατιωτικού οργανισμού. Η Τουρκία, όπως και πριν, συνδέει το μέλλον της με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Τελωνειακής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή αγορά αποτελεί προτεραιότητα για την Άγκυρα όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη και την ενίσχυση της θέσης της στην Ασία (είτε στον τουρκικό κόσμο είτε στη Μέση Ανατολή). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία παρακολουθεί στενά τις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ και γιατί ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε στοχευμένες συνομιλίες με τον Γάλλο ομόλογό του Μακρόν.

Η Τουρκία υποστηρίζει την ιδέα της διαμόρφωσης μιας νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας και δηλώνει την ετοιμότητά της να συμμετάσχει άμεσα στη διαμόρφωσή της. Ο Ερντογάν πιστεύει ότι χωρίς την Τουρκία (τον στρατό των εκατομμυρίων δυνάμεων, το WPC και τις υπηρεσίες πληροφοριών) η Ευρώπη (ΕΕ) δεν θα είναι σε θέση να παράσχει πλήρη ασφάλεια για την ήπειρο. Μετά τη σύνοδο κορυφής του Λονδίνου, ο Ερντογάν είπε: « Είναι αδιανόητο να εδραιωθεί η ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς την Τουρκία».

Η Τουρκία υποστηρίζει δημόσια την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Ουκρανίας, την ιδέα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, συνεχίζει να παρέχει στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, προσφέρει μια «πλατφόρμα Κωνσταντινούπολης» για ρωσο-ουκρανικές ειρηνευτικές συνομιλίες και θέλει να γίνει εγγυητής της ασφάλειας του εναπομείναντος τμήματος του ουκρανικού κράτους με την εισαγωγή των ειρηνευτικών δυνάμεών του. Με τη σειρά του, ο πρόεδρος Β. Ζελένσκι θεωρεί την Τουρκία μέρος μιας ευρύτερης ενωμένης Ευρώπης, της οποίας ο στρατός, πιστεύει, θα πρέπει να γίνει ο εγγυητής της ασφάλειας της Ουκρανίας.

Από τη μία πλευρά, η Άγκυρα ενδιαφέρεται να αποδυναμώσει τη Ρωσία και την Ουκρανία για να δημιουργήσει τον δικό της έλεγχο στην Κριμαία και να ενισχύσει τις θέσεις της στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Από την άλλη, ο Ερντογάν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το ουκρανικό πρόβλημα και τη θέση της Δυτικής Ουκρανίας για να ενταχθεί στον νέο στρατιωτικό οργανισμό της Ε.Ε.

Είναι σαφές ότι οι τουρκο-βρετανικές σχέσεις διατηρούν ακόμη υψηλό επίπεδο συμμαχίας, αλλά πού είναι οι εγγυήσεις ότι το Παρίσι και το Βερολίνο δεν θα δημιουργήσουν ξεχωριστό στρατιωτικό οργανισμό για την ηπειρωτική Ευρώπη από τους Αγγλοσάξονες; Και τι γίνεται με την Τουρκία εάν θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ, κάτι που η Βρετανία αρνήθηκε να κάνει;

Η Άγκυρα πιστεύει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να διασφαλιστεί πλήρως χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Τυπικά, η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί στον ευρωπαϊκό στρατιωτικό οργανισμό με το κίνητρο ότι είναι συμμαχία κρατών μελών της Ε.Ε. Ωστόσο, το Παρίσι δεν θα εγκαταλείψει τη συμμετοχή της Άγκυρας στην κατασκευή της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας της ηπειρωτικής Ευρώπης, για να μην αποκτήσει νέο αντίπαλο (ή αντίπαλο) στο όνομα της Τουρκίας. Είναι απίθανο η Τουρκία να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ και να ενταχθεί, για παράδειγμα, στον CSTO αντί για μια στρατιωτική συμμαχία με την ΕΕ. Ο λόγος είναι ότι η Τουρκία δεν θέλει να είναι δεύτερη μετά τη Ρωσία. Επιπλέον, οι φιλοδοξίες της στον μετασοβιετικό χώρο θα οδηγήσουν τελικά σε σοβαρές αντιφάσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η Τουρκία θα μπορούσε να ξεκινήσει τη δημιουργία του δικού της στρατιωτικού μπλοκ, που θα ονομάζεται «Μεγάλο Τουράν» (ή το γραφείο του ΝΑΤΟ στην Ασία), με τη συμπερίληψη όλων των μελών του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (OTS). Ταυτόχρονα, η Γαλλία και η Γερμανία ενδιαφέρονται για την οικονομική αγορά και τους φυσικούς πόρους του Αζερμπαϊτζάν και άλλων τουρκικών χωρών της Κεντρικής Ασίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Τουρκία παραμένει σημαντικός παράγοντας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Πηγή: New Eastern Outlook

Έρευνα-επιμέλεια Άγγελος-Ευάγγελος Γιαννόπουλος Γεωστρατηγικός αναλυτής και αρχισυντάκτης του Mytilenepress. Contact : survivroellas@gmail.com-6945294197. Πάγια προσωπική μου αρχή είναι ότι όλα τα έθνη έχουν το δικαίωμα να έχουν τις δικές τους πολιτικές-οικονομικές, θρησκευτικές και γεωπολιτικές πεποιθήσεις, με την προύπόθεση να μην τις επιβάλουν με πλάγιους τρόπους είτε δια της βίας σε λαούς και ανθρώπους που δεν συμφωνούν.