Η εκπαίδευση ήταν πάντα πυλώνας προόδου και πνευματικής χειραφέτησης. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι αντιφρονούντες στοχαστές και αναλυτές καταγγέλλουν την εξέλιξη του σύγχρονου σχολικού συστήματος.
Αντί να εκπαιδεύει περίεργα και επικριτικά μυαλά, η σύγχρονη σχολική εκπαίδευση τείνει να παράγει κομφορμιστικά άτομα, ρυθμισμένα να ακολουθούν ένα άκαμπτο πλαίσιο αντί να εξερευνούν ελεύθερα τη γνώση.Ένα σύστημα που περιορίζει την κριτική σκέψη
Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα είναι ότι τα σχολεία διδάσκουν περισσότερη επανάληψη παρά σκέψη. Η κριτική σκέψη, αν και απαραίτητη για κάθε επιστημονική και φιλοσοφική προσέγγιση, δεν ενθαρρύνεται ούτε καν καταστέλλεται. Η εμμονή με τις εξετάσεις και τα διπλώματα ωθεί τους μαθητές να προσλαμβάνουν πληροφορίες χωρίς απαραίτητα να τις κατανοούν ή να τις αμφισβητούν. Οι τρέχουσες μέθοδοι διδασκαλίας ευνοούν τις τυποποιημένες αξιολογήσεις (όπως ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής) που ενθαρρύνουν την ωμή απομνημόνευση εις βάρος της ανάλυσης και της κριτικής σκέψης. Ωστόσο, το τελευταίο είναι ουσιαστικό, τόσο για την επιστημονική προσέγγιση όσο και για το φιλοσοφικό πνεύμα. Ωστόσο, όλο και λιγότερο ενθαρρύνεται και μερικές φορές ακόμη και καταπιέζεται, ιδιαίτερα όταν έρχεται σε αντίθεση με θεσμικά δόγματα. Η τυποποίηση προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας οδηγεί στη διαμόρφωση μορφοποιημένων γενεών, αποδεχόμενες κυρίαρχες αφηγήσεις χωρίς να τις αμφισβητούν. Αυτοί οι μαθητές πολύ συχνά τελειώνουν τις σπουδές τους υποφέροντας από παπαγαλία, αυτή τη μηχανική επανάληψη των εννοιών χωρίς καμία πραγματική κατανόηση. Δίνοντας προτεραιότητα στην πιστή αποκατάσταση της προδιαμορφωμένης γνώσης και όχι στην κριτική ιδιοποίησή της, το σχολείο εκπαιδεύει μαθητές ικανούς να απαγγέλλουν αναμενόμενες απαντήσεις αλλά ανίκανους να αναλύουν, να επιχειρηματολογούν ή να αμφισβητούν κυρίαρχους λόγους.
Όσον αφορά τα MCQ (Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής), έχουν γίνει μια πανταχού παρούσα μέθοδος αξιολόγησης στη σύγχρονη εκπαίδευση. Παρουσιάζονται ως ένα αντικειμενικό και γρήγορο μέσο μέτρησης της γνώσης, ωστόσο υποφέρουν από μια θεμελιώδη προκατάληψη: την ενσωμάτωση του παράγοντα τύχη στην αξιολόγηση. Σε ένα κλασικό τεστ, μια λανθασμένη απάντηση οφείλεται σε έλλειψη γνώσεων ή σε λάθος στη λογική. Αλλά σε ένα τεστ πολλαπλών επιλογών, ο απλός έλεγχος μιας απάντησης τυχαία μπορεί να οδηγήσει σε αποδεκτό βαθμό ή ακόμα και υψηλότερο βαθμό από εκείνον ενός μαθητή που το έχει σκεφτεί πραγματικά, αλλά διστάζει ανάμεσα σε πολλές εύλογες επιλογές.
Το MCQ από μόνο του απεικονίζει την τυποποίηση της σκέψης στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Η μαζική χρήση του αντανακλά την επιθυμία να τυποποιηθεί η γνώση, να περιοριστούν οι ερμηνείες και να περιοριστεί η εκπαίδευση σε ένα δυαδικό πλέγμα αξιολόγησης: αληθινό ή ψευδές, καλό ή κακό, χωρίς πιθανές αποχρώσεις, χωρίς να ξεχνάει ότι ο μαθητής χάνει τη συνήθεια να εκφράζεται, προφορικά ή γραπτά, για να αναπτύξει τη λογική του, αλλά δεν προσπαθούμε να μειώσουμε ακριβώς το σκεπτικό;
Προς μια πιο έξυπνη αξιολόγηση;
Αντί να ενθαρρύνουμε αυτές τις μεροληπτικές μεθόδους, θα ήταν σκόπιμο να επανεξεταστεί η αξιολόγηση προωθώντας:
- Ανοιχτές ερωτήσεις που απαιτούν προσωπικό προβληματισμό.
- Μελέτες περίπτωσης όπου ο μαθητής εφαρμόζει τις γνώσεις του σε μια συγκεκριμένη κατάσταση.
- Αξιολογήσεις που βασίζονται στην ικανότητα να επιχειρηματολογούν και όχι να μαντεύουν.
Η πρόκληση είναι να αποκατασταθεί η κριτική σκέψη και η ικανότητα ανάλυσης, αντί να εκπαιδεύονται οι μαθητές να επιλέγουν τα τετράγωνα. Διότι εάν η σύγχρονη εκπαίδευση συνεχίσει να ευνοεί εργαλεία που δίνουν προτεραιότητα στην τύχη έναντι της σκέψης, θα παράγει μόνο άτομα που θα εξαρτώνται από τις επιβαλλόμενες επιλογές αντί να δημιουργούν τις δικές τους λύσεις, αλλά αυτός δεν είναι ο πραγματικός στόχος της σύγχρονης δυτικής εκπαίδευσης;
Αυτό το φαινόμενο επιταχύνεται, γιατί νέες γενιές γονέων και δασκάλων έχουν εκπαιδευτεί και οι ίδιες σε αυτό το σύστημα. Κάθε κύκλος ενισχύει αυτή την τάση λίγο περισσότερο, υποδηλώνοντας ένα μέλλον όπου το σχολείο μπορεί να μην είναι πλέον ένας χώρος πνευματικής χειραφέτησης, αλλά μια απλή μήτρα κοινωνικής προετοιμασίας.
Αποσύνδεση με τον πραγματικό κόσμο
Ένα από τα κύρια προβλήματα του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος έγκειται στη ρήξη του με την πραγματικότητα που συνίσταται στη βύθιση των μαθητών σε μια ιστορία, μια επιβεβλημένη και αδιαμφισβήτητη αφήγηση, ενώ ο τεχνολογικός και οικονομικός κόσμος εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, τα σχολικά προγράμματα παραμένουν παγωμένα και συχνά ξεπερασμένα.
Τα μελλοντικά πεδία όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή η ψηφιακή επιχειρηματικότητα εξακολουθούν να είναι ελάχιστα ενσωματωμένα στα παραδοσιακά μαθήματα. Ωστόσο, αυτοί οι τομείς ήδη επαναπροσδιορίζουν τον κόσμο της εργασίας και την παγκόσμια οικονομία. Αυτή η θεσμική αδράνεια έχει ως συνέπεια να αφήνει το πεδίο ανοιχτό σε αυτοδίδακτους και επιχειρηματίες, που αποκτούν γνώση μέσα από ανάγκη και εμπειρία, πολύ περισσότερο από ό,τι μέσα από ένα ακαδημαϊκό πλαίσιο.
Εντυπωσιακό παράδειγμα είναι αυτό της τεχνητής νοημοσύνης, που μεταμορφώνει βαθιά ολόκληρα επαγγέλματα. Ωστόσο, τα σχολεία αγωνίζονται να προετοιμάσουν τους νέους για αυτήν την επανάσταση, επιτρέποντας να μεγαλώσει το χάσμα μεταξύ εκείνων που κατανοούν και κατέχουν αυτά τα εργαλεία και εκείνων που επηρεάζονται από αυτά χωρίς να είναι προετοιμασμένοι.
Από το επίσημο και δημόσιο σχολείο στο αγοραίο σχολείο
Μια εξήγηση για αυτή την απόκλιση βρίσκεται στην εξέλιξη του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου. Για δεκαετίες, ο βιομηχανικός καπιταλισμός, παρά τα αναμφισβήτητα ελαττώματα του, ενθάρρυνε την καινοτομία, την παραγωγή και τη δημιουργία μιας μορφωμένης και ευημερούσας μεσαίας τάξης. Ωστόσο, αυτό το μοντέλο έχει σταδιακά αντικατασταθεί από τον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό όπου ο πλούτος δεν βασίζεται πλέον στην εργασία ή την παραγωγή, αλλά στην κερδοσκοπία και το ενοίκιο.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό σύστημα ακολούθησε αυτήν την τάση. Η εκπαίδευση των ανθρώπων να σκέφτονται μόνοι τους δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα. Αντίθετα, η πολύ κρίσιμη γνώση κινδυνεύει να θέσει υπό αμφισβήτηση τις τρέχουσες δομές εξουσίας. Έτσι, το σύγχρονο σχολείο φαίνεται να ενδιαφέρεται λιγότερο για την πνευματική χειραφέτηση παρά για την εκπαίδευση υπάκουων εργαζομένων, προσαρμοσμένων στην καταναλωτική κοινωνία και ελάχιστα διατεθειμένη να αμφισβητήσει το σύστημα που τους κυβερνά.
Ωστόσο, ορισμένα ακριβά και ιδιαίτερα επιλεκτικά ιδιωτικά σχολεία καλωσορίζουν και εκπαιδεύουν τα παιδιά των ηγετών μας για να διαιωνίσουν την πλουτοκρατία που κυβερνά και χειραγωγεί την εργατική τάξη.
Η εκδίκηση και η άνοδος των αυτοδιδακτών και των εναλλακτικών μοντέλων
Μπροστά σε αυτές τις ελλείψεις, αναδύεται μια νέα δυναμική: αυτή των αυτοδίδακτων και των εναλλακτικών σχολείων. Αναγκασμένα να μάθουν έξω από τα παραδοσιακά κανάλια, αυτά τα περίεργα μυαλά αναπτύσσουν πνευματική αυτονομία και ικανότητα προσαρμογής που είναι συχνά μεγαλύτερες από εκείνες των παραδοσιακών αποφοίτων.
Μερικοί μαθητές που ταξινομούνται ως HPI (το νέο ακρωνύμιο του προικισμένου) μερικές φορές αποτυγχάνουν στην παραδοσιακή εκπαίδευση, αλλά επειδή γενικά περνούν το υπόλοιπο της ζωής τους αυτοεκπαιδεύοντας τον εαυτό τους ακούραστα και χωρίς πίεση, το αποτέλεσμα είναι συχνά υψηλότερο από το επίπεδο που φθάνουν οι απόφοιτοι που, μόλις αποκτήσουν αυτό το πολύτιμο έγγραφο, δεν θεωρούν πλέον απαραίτητο να επιμείνουν στη μάθηση και τη διδασκαλία, πεπεισμένοι ότι είναι ανώτεροι από τους μελετητές.
Φιγούρες όπως ο Idriss Aberkane, αν και προέρχονται από τον ακαδημαϊκό κόσμο, επικρίνουν έντονα την θεσμοθετημένη εκπαίδευση, την οποία θεωρούν πολύ άκαμπτη για να επιτρέψει την άνθηση της αληθινής νοημοσύνης. Όλο και περισσότερες εταιρείες αρχίζουν να εκτιμούν την τεχνογνωσία και την πραγματική εμπειρία, και δικαίως, και όχι απλώς τα πτυχία. Αυτή η αλλαγή παραδείγματος θα μπορούσε να ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια.
Ο Έλον Μασκ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι ευνοεί τους ικανούς αυτοδίδακτους έναντι των αποφοίτων ακαδημαϊκών χωρίς συγκεκριμένα επιτεύγματα. Πιστεύει ότι τα πτυχία δεν αποτελούν εγγύηση ευφυΐας ή ικανότητας επίλυσης σύνθετων προβλημάτων και δύσκολα μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την αξία της κρίσης του όταν βλέπει τι έχει πετύχει. Σε συνέντευξή του έδωσε το εξής παράδειγμα: « Αν κάποιος έχει πετύχει εξαιρετικά πράγματα, ακόμα κι αν δεν έχει πτυχίο, είναι απόδειξη ότι είναι ικανός να καταφέρει κάτι σπουδαίο ».
Ποιες εναλλακτικές υπάρχουν για την εκπαιδευτική ανανέωση;
Αν θέλουμε να επαναφέρουμε την εκπαίδευση στον θεμελιώδη της ρόλο – να εκπαιδεύσουμε ελεύθερα, δημιουργικά και προσαρμόσιμα μυαλά – αξίζει να διερευνηθούν αρκετοί δρόμοι:
- Βασισμένη σε έργα και βιωματική μάθηση: Αντί να περιοριζόμαστε στη θεωρητική γνώση, αναπτύξτε μεθόδους διδασκαλίας που ενθαρρύνουν τους μαθητές να λύσουν συγκεκριμένα προβλήματα, σε αλληλεπίδραση με τον πραγματικό κόσμο.
- Ευελιξία μονοπατιών: Προσφέρετε στους νέους την ευκαιρία να εξατομικεύσουν τη μάθησή τους σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά τους και την περιέργειά τους, αντί να τους κλειδώνουν σε άκαμπτα προγράμματα.
- Ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών: Προσαρμογή της διδασκαλίας στις αλλαγές στον κόσμο της εργασίας ενσωματώνοντας θέματα όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η επιχειρηματικότητα ή οι νέες μορφές επικοινωνίας.
- Η ανάπτυξη εναλλακτικών εκπαιδευτικών μοντέλων: Αντλώντας έμπνευση από επιτυχημένες εμπειρίες όπως σχολεία Montessori, πειραματικά λύκεια ή πρωτοβουλίες που βασίζονται στην ανεξάρτητη μάθηση, που τοποθετούν τον μαθητή στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Εάν αυτές οι εξελίξεις δεν εφαρμοστούν γρήγορα, το χάσμα μεταξύ των ελεύθερων μυαλών και των κομφορμιστικών μαζών θα συνεχίσει να διευρύνεται. Αυτό το χάσμα θα μπορούσε να γίνει μη αναστρέψιμο, τονίζοντας την κυριαρχία εκείνων που ελέγχουν τις πληροφορίες πάνω σε αυτούς που υποφέρουν μόνο από αυτήν.
Σύναψη
Το μέλλον της εκπαίδευσης, πέρα από ένα απλό ακαδημαϊκό ερώτημα, αγγίζει την καρδιά της κοινωνίας μας. Η εκπαίδευση ατόμων ικανών να κατανοούν, να αναλύουν και να αμφισβητούν τον κόσμο γύρω τους είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα για τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Εάν επιτρέψουμε να περιοριστεί η εκπαίδευση σε απλή διανοητική μορφοποίηση, διατρέχουμε τον κίνδυνο να δημιουργήσουμε όχι φωτισμένες γενιές, αλλά δουλοπρεπείς πληθυσμούς, που στερούνται τα απαραίτητα εργαλεία για να σκεφτούν οι ίδιοι.
Πρέπει το σχολείο να παραμείνει εργοστάσιο κομφορμισμού ή να γίνει χώρος αφύπνισης και χειραφέτησης; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει το μέλλον των κοινωνιών μας.
Έρευνα-επιμέλεια Άγγελος-Ευάγγελος Γιαννόπουλος Γεωστρατηγικός αναλυτής και αρχισυντάκτης του Mytilenepress. Contact : survivroellas@gmail.com-6945294197. Πάγια προσωπική μου αρχή είναι ότι όλα τα έθνη έχουν το δικαίωμα να έχουν τις δικές τους πολιτικές-οικονομικές, θρησκευτικές και γεωπολιτικές πεποιθήσεις, με την προύπόθεση να μην τις επιβάλουν με πλάγιους τρόπους είτε δια της βίας σε λαούς και ανθρώπους που δεν συμφωνούν.
222%20(3)%20(3).jpg)
0 comments: