Με την άφιξη χθες στο Καζάν, πρωτεύουσα της Ρωσικής Δημοκρατίας του Ταταρστάν, των βασικών ηγετών των χωρών BRICS+, ξεκίνησε η σύνοδος κορυφής της λέσχης των κύριων αναδυόμενων οικονομιών του πλανήτη.
Διαβάζοντας τις εφημερίδες, οι προσδοκίες για τις αποφάσεις και την πολιτική κατεύθυνση που θα λάβει αυτή η σύνοδος κορυφής είναι πολλές και κυμαίνονται από μια συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος μέχρι τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, από τη συζήτηση για τους κανόνες προσχώρησης νέων μελών για τη μεταρρύθμιση του διεθνούς συστήματος πληρωμών. Ένα σημάδι που δεν κάνει λάθος για το πολιτικό (και όχι μόνο οικονομικό) βάρος που αντιπροσωπεύει αυτή η ομάδα χωρών. Θα είναι δυνατή η πλήρης αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μόνο αύριο, στο τέλος του φόρουμ, αλλά είναι χρήσιμο να θυμηθούμε μερικά βασικά στοιχεία τώρα.Καταρχάς, το γεγονός ότι η σύνοδος κορυφής διοργανώνεται στη Ρωσία και ότι οι ηγέτες χωρών που μαζί αντιπροσωπεύουν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και ένα ΑΕΠ (PPP) υψηλότερο από αυτό της G7, έχουν έρθει εδώ, έρχεται σε ρήξη με τη λαϊκή ρητορική στο τη Δύση της «απομόνωσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας» από τη διεθνή κοινότητα. Ένα πραγματικό ψέμα αν σκεφτούμε, για παράδειγμα, τις ψηφοφορίες σε φόρουμ όπως οι γενικές συνελεύσεις των Ηνωμένων Εθνών ή ο κατάλογος των χωρών που τηρούν την πολιτική κυρώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά ένα ψέμα που έχει εξαπλωθεί στη μαζική αντίληψη εδώ στην Ευρώπη. Η δεύτερη σκέψη, ίσως ακόμη πιο σημαντική, προκύπτει από το γεγονός ότι οι BRICS+ είναι το αποτέλεσμα της σταδιακής επέκτασης των άτυπων συνόδων κορυφής των χωρών BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα), που ποτέ δεν είδαν τους εαυτούς τους ως τον άξονα μιας αναδυόμενης γεωπολιτικό πόλο, ομοιογενές πολιτικά και ιδεολογικά και στρέφεται εναντίον άλλων χωρών ή γεωπολιτικών μπλοκ. Αυτό έχει μια θεμελιώδη συνέπεια: καθώς δεν υπάρχει ιεράρχηση εξουσίας στις σχέσεις μεταξύ των χωρών, αυτός ο σύλλογος μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις μόνο με συναίνεση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και δεν ισχύουν σχέσεις εξουσίας, ούτε ότι οι αποφάσεις δεν πρέπει να διαιτητεύονται μεταξύ διαφορετικών απαιτήσεων, αλλά ότι πειραματιζόμαστε με μια μεθοδολογία σχέσεων μεταξύ μεγάλων χωρών που είναι εναλλακτική σε αυτήν που είναι της μόδας εδώ. στη Δύση όπου, κάτω από τον (ολοένα και ξεθωριασμένο) καπλαμά μιας δημοκρατίας που εμφανίζεται αλλά δεν εφαρμόζεται, κρύβεται ένα σύστημα σχέσεων που βασίζεται στην εξάρτηση μιας «περιφέρειας» από ένα «κέντρο» πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης, που ακυρώνει την κυριαρχία των επιμέρους κρατών. Από αυτή την άποψη, η διαφορά μεταξύ του modus operandi της μόδας μεταξύ των χωρών BRICS+ και, για παράδειγμα, του G7, είναι κραυγαλέα.
Ένα άλλο ενδιαφέρον σημάδι που πρέπει να σημειωθεί είναι η παρουσία στη σύνοδο κορυφής του Καζάν του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Αυτό από μόνο του δεν είναι καινούργιο. Ο Α. Γκουτέρες είχε ήδη συμμετάσχει στην προηγούμενη σύνοδο κορυφής στη Νότια Αφρική και συνηθίζει να συμμετέχει σε συνόδους που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό κρατών μελών του ΟΗΕ, αλλά η σημερινή του συμμετοχή αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Στους διαδρόμους της διεθνούς διπλωματίας, τα λόγια καταδίκης του Ισραήλ για τον ΟΗΕ εξακολουθούν να αντηχούν, χωρίς να μετριάζονται ή να αποδοκιμάζονται από τους κύριους εταίρους και υποστηρικτές του, ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμη περισσότερο, απηχούν τους ισραηλινούς πυραύλους που επιτέθηκαν εσκεμμένα στις βάσεις της αποστολής Unifil που αναπτύχθηκε στο Νότιο Λίβανο, κατά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Για άλλη μια φορά, εμφανίζεται το δυτικό διπλό πρότυπο: η στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ του 2017 (η πρώτη που υπογράφηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ) όρισε τη Ρωσία και την Κίνα ως δύο αντιπάλους που είχαν υιοθετήσει μια «αναθεωρητική στάση» απέναντι στη διεθνή τάξη, υποδεικνύοντας την πρόθεση αυτών των δύο χωρών να αναστατώσουν την παγκόσμια ισορροπία. Είναι ακριβώς η υπόθεση Unifil από την πλευρά του Ισραήλ και η ουσιαστική υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών (του κύριου εταίρου και προμηθευτή στρατιωτικού εξοπλισμού) που δείχνουν ότι αυτοί που θέλουν να παραβιάσουν τους διεθνείς κανόνες είναι μάλλον ορισμένες χώρες του μπλοκ δυτικές χώρες (πολλές εκ των οποίων έχουν αποικιακό βάρος), στην αντιιστορική προσπάθειά τους να αποτρέψουν την εμφάνιση χωρών (πολλές από τις οποίες είναι πρώην αποικίες), των οποίων η αυξημένη βαρύτητα στις διεθνείς σχέσεις οδηγεί σε έναν αυξανόμενο εκδημοκρατισμό των κανόνων παιχνιδιού.
Ένας από τους βασικούς τομείς στους οποίους αυτή η σύνοδος κορυφής BRICS+ αναμένεται να σημειώσει σημαντική πρόοδο είναι ένα σύνολο προτάσεων για μια νέα διεθνή χρηματοοικονομική τάξη. Η τρέχουσα οικονομική τάξη βασίζεται στην πραγματικότητα σε ένα εξαιρετικά ανισόρροπο θεσμικό σύστημα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πλούσιων χωρών του Βορρά εις βάρος των περισσότερων χωρών χαμηλού εισοδήματος του Νότου. Μια μελέτη από το World Inequality Lab δείχνει ότι υπήρξε μια καθαρή μεταφορά πλούτου από φτωχές σε πλούσιες χώρες όλα αυτά τα χρόνια. Οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έλαβαν άμεση μεταφορά πλούτου ίση με το 1% του ΑΕΠ τους (1% αν λάβουμε υπόψη τις 20% πλουσιότερες οικονομίες στον κόσμο, 2% αν περιορίσουμε το πεδίο εφαρμογής στο 10% αυτών των οικονομιών) Το 80% των φτωχότερων χωρών που αναγκάζονται έτσι να μεταφέρουν περίπου το 2 έως 3% του ΑΕΠ τους κάθε χρόνο, ποσά που θα μπορούσαν να διατεθούν σε αναπτυξιακές πολιτικές σε εθνική κλίμακα. Αυτή η μεταφορά πλούτου γίνεται δυνατή από την κεντρική θέση του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο, ένα προνόμιο που θεσμοθετεί αυτή τη φυγή πόρων από τις φτωχές χώρες στις πλούσιες χώρες.
Για αυτούς τους λόγους, είναι ώριμη μια συζήτηση για το πώς θα ξεπεραστεί αυτό το άδικο σύστημα, μέσω ενεργειών ικανών να καθορίσουν μια νέα διεθνή χρηματοοικονομική τάξη, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας μιας κοινής λογιστικής νομισματικής μονάδας για τις χώρες BRICS+ (ένα πιθανό όνομα έχει ήδη προσδιοριστεί : «η Μονάδα»), η δημιουργία μιας πλατφόρμας πληρωμών σε ψηφιακά νομίσματα διαφορετικών κρατών (BRICS Bridge) και ενός νέου συστήματος πληρωμών (BRICS Pay), που βασίζεται σε blockchain ( blockchain ), ικανό να παρακάμπτει συναλλαγές σε δολάρια, στο οποίο πρέπει να προστεθεί η γέννηση ενός νέου εναλλακτικού οίκου αξιολόγησης στους τρεις μεγαλύτερους αμερικανικούς (S&P Global Ratings, Moody's και Fitch Group).
Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι μια μόνο σύνοδος κορυφής μπορεί να ξεμπερδέψει ένα κουβάρι περίπλοκων κόμπων και να προσφέρει αμέσως προηγμένες λύσεις. Αλλά αυτό που βλέπουμε είναι, χωρίς αμφιβολία, η ωρίμανση προβληματισμών και διαδικασιών που απαιτούν μια παγκόσμια αναθεώρηση των διεθνών ισορροπιών. Να μην ενδώσει στην καταδίκη της εμφάνισης ενός νέου Ψυχρού Πολέμου και, κυρίως, να κάνει αυτόν τον κόσμο πιο φιλόξενο και πιο δίκαιο.
0 comments: